روانشناسی مُدرن

حفظ حريم خصوصي

هزار دليل مي‌توان آورد كه چرا ما ايراني‌ها حالا ترجيح مي‌دهيم مثل خودمان زندگي نكنيم و مدام چشممان به خارجي‌ها باشد و از آنها الگو بگيريم. كوچك شدن خانه‌هاي ما هم هزار دليل دارد و ديگر بعيد به نظر مي‌رسد​​ بتوانيم هر كدام از ما خانه‌هاي حياط‌دار و دلباز داشته باشيم.

اما در چنين شرايطي مگر مي‌شود زندگي را متوقف كرد؟ مگر مي‌شود از ديگران خواست حالا كه فضاي خانه‌ها تنگ است قيد راحتي را بزنند؟ اين هم محال است از كسي بخواهيم حالا كه چاره‌اي جز جمع شدن زير سقف‌هايي كوچك وجود ندارد از حفظ حريم شخصي‌شان صرفنظر كنند.

آن زمان كه خانه‌هاي ايراني اندروني و بيروني داشت و اندروني‌ها چند اتاق، اين وسعت فضا خود به خود سبب مي‌شد هر يك از اعضاي خانواده براي خود حريمي شخصي داشته باشند. اما حالا كه در خانه‌هاي نقلي، پدر و مادر و چند فرزند زندگي مي‌كنند و يك اتاق خواب خانه متعلق به چند نفر است حفظ حريم شخصي با چالش روبه‌رو شده است.

اما با امكانات موجود، باز هم چاره‌اي نيست چون نه مي‌شود فضاي خانه را بزرگ‌تر كرد و نه مي‌شود از حريم شخصي چشم پوشيد. ولي مي‌توان طوري رفتار كرد كه هم حرمت افراد در خانه‌هاي كوچك حفظ شود و هم حريم خصوصي‌شان. در كتاب‌هاي روان‌شناسي و گفته‌هاي روان‌شناسان نسخه‌اي وجود دارد كه اگر رعايت شود نتيجه‌اي كه گفته شد به دست مي‌آيد. خلاصه اين نسخه يك كلمه است؛ ايجاد صميميت ميان اعضاي خانواده. به اعتقاد روان‌شناسان ورود به حريم خصوصي افراد از سوي هر كسي كه انجام شود دال بر بي‌اعتمادي به فردي است كه در كارش سرك كشيده مي‌شود.

به همين علت درس اول آنها به پدر و مادرها اين است كه همه توان خود را براي ايجاد صميميت با فرزندان به كار ببرند تا اين ارتباط عاطفي عميق، هيچ مساله مخفي و پنهاني بين آنها باقي نگذارد و در نتيجه زمينه شكسته شدن حريم خصوصي افراد فراهم نشود. بي‌شك اگر اين رابطه عاطفي در خانه‌اي برقرار باشد فرزندان نيز دست از سرك كشيدن در كار ديگران برمي‌دارند چون شك ندارند كه اعضاي خانواده در همه حال به هم حقيقت را مي‌گويند.

البته حسن پاشا شريفي، روان‌شناس وعضو هيات علمي دانشگاه يك نكته تكميلي هم براي اين موضوع دارد و آن اين‌كه وقتي فرزندان از سن كودكي خارج شدند ديگر نبايد تابع محض ما باشند و بايد بتدريج از آزادي عمل بيشتري برخوردار شوند يعني ما بايد براي آنها حريم استقلال و آزادي قائل شويم و در اموري چون انتخاب لباس و انتخاب دوست، دست آنها را باز بگذاريم و در تمام مراحل زندگي، راهنما و دلسوز خوبي برايشان باشيم و طوري با آنها رفتار كنيم كه مطمئن باشند به آنان علاقه‌منديم.

اگر در خانواده‌اي روابط بين كوچك‌ترها و بزرگ‌ترها اين گونه تعريف شود، مي‌شود مطمئن بود كه در آن نه حريمي شكسته مي‌شود و نه عضوي آزار مي‌بيند بلكه خانه براي همه افراد، به محيطي گرم تبديل مي‌شود كه با وجود چيدمان مدرنش پر از گرما و صميميت خانه‌هاي قديم است.