روانشناسی مُدرن

مراقب حريم‌ها باشيد

يكي از مشكلاتي كه چه در استفاده از اينترنت و چه در استفاده از تلفن‌همراه ممكن است زندگي خانوادگي ما را به خطر بيندازد به هم خوردن مرزهايي است كه بايد براي غريبه‌ها تعيين كنيم.

مساله اين است كه ما هميشه در زندگي خانوادگي‌مان حدودي را براي سطح ارتباطات‌مان با ديگران تعيين مي‌كنيم. براي مثال ما عادت نداريم ماجراي مشاجره با همسرمان را براي همسايه طبقه بالايي تعريف كنيم. در اداره اجازه نمي‌دهيم همكاري از جنس مخالف ما را «تو» خطاب كند، رازهاي زندگي‌مان را با هر رفيقي قسمت نمي‌كنيم، اجازه نمي‌دهيم هر كه از راه رسيد تنهايي‌مان را پر كند و حتي مايل نيستيم آرزوهاي‌مان را با همه آشناها تقسيم كنيم.

تكنولوژي اما امروزه اين معادلات را براي برخي افراد كه به آن عادت ندارند بر هم زده است. براي آن كه منظورمان روشن‌تر شود بهتر است مثال بزنيم. گرچه شايد مردي رضايت نداشته باشد كه همسرش همكاري از جنس مخالف را با فعل‌هاي مفرد و ضمير مفرد خطاب كند، اما خودش با بي‌توجهي به حريم‌ها، دوستان اينترنتي از جنس مخالف پيدا كند كه به مرور زمان به حضورشان عادت كند و آنها را بيش از حد دوستانه يا حتي با اسم كوچك صدا كند و چه‌بسا حتي رازهايي از زندگي‌اش را با آنها قسمت كند.

در استفاده از تلفن‌همراه نيز احتمال دارد چنين اتفاقي رخ دهد يعني امكان دارد همسري به پيامك‌هاي غريبه‌اي پاسخ بدهد و اين پيامك‌ها با گذشت زمان، محتوايي نادرست پيدا كند و از آنجا كه او به اين پيامك‌ها عادت كرده يا حس مي‌كند خطري او را تهديد نمي‌كند به رد و بدل كردن‌شان ادامه بدهد.

ساده‌ترين اصل براي پرهيز از گرفتار شدن در چنين شرايطي اين است كه در هر ارتباطي، چه ارتباط‌هاي پيامكي و چه ارتباط‌هاي خاص در فضاي مجازي، از خود بپرسيم: «آيا اگر همسرم ارتباطي مشابه ارتباط مرا با غريبه‌اي برقرار كند زندگي خانوادگي‌مان را در خطر نمي‌بينم؟ آيا من چنين ارتباطي را با غريبه‌اي ديگر براي او مي‌پذيرم؟»

شايد لازم باشد يك ماجراي واقعي را برايتان مثال بزنيم. آقاي «الف»، يكي از مديران موفق است. همسرش با وجود تحصيلات دانشگاهي پس از به دنيا آوردن فرزندشان، با توافق او تصميم گرفت در خانه بماند و از كودك‌شان مراقبت كند.

بنابراين مسئوليت اصلي تعيين مخارج خانواده به عهده آقاي الف گذاشته شد. او از اين وضع راضي بود، چرا كه به علت خاطرات بدي كه از مهد‌كودك داشت هرگز دلش نمي‌خواست فرزندش را به مهدكودك بسپرد و از سوي ديگر هم همسرش از ماندن در خانه بيشتر لذت مي‌برد و هم درآمد ماهانه آقاي الف آنقدر زياد بود كه نيازي به حقوق همسرش نداشت، اما يك ارتباط غلط زندگي آقا و خانم الف را بكلي زير و رو كرد.

ماجرا از آنجا آغاز شد كه آقاي الف، شماره تلفن‌همراهش را به يكي از خانم‌هاي كارمند زير دستش كه دختري مجرد و جوان بود، داد تا او درباره طرحي كه قرار بود در شركت دنبال كنند با آقاي الف تماس بگيرد.

طرح به سرعت پيش رفت و خانم جوان، يكي دو بار در طول طرح با آقاي الف تماس گرفت و درباره بخش‌هايي از او پرسيد. از آنجا كه خانم الف به شوهرش اعتماد كامل داشت و همچنين بر اساس باوري سنتي بر اين گمان بود كه مردها معمولا پس از تولد فرزندشان هرگز در معرض خطر و خيانت نخواهند بود، بنابراين چندان توجهي به تماس‌هاي آقاي الف نداشت و بيشتر اوقات را با فرزندش مي‌گذراند.

چهار ماه از روزي كه آقاي الف شماره‌اش را به خانم غريبه داد گذشت تا آن كه خطر با پيامكي عاشقانه كه از تلفن همان دختر خانم به تلفن‌همراه آقاي الف ارسال شد، رخ نشان داد.

دختر بلافاصله با تلفن‌همراه آقاي الف تماس گرفت و عذرخواهي كرد و گفت كه مي‌خواسته آن را براي فرد ديگري بفرستد، اما مساله اينجا بود كه اين‌بار لحن دختر با گذشته فرق داشت و صميمانه‌تر به نظر مي‌رسيد.

آقاي الف هم وقتي لحن دوستانه زن جوان را ديد لحن مديريتي و جدي‌اش را تغيير داد و عذرخواهي را پذيرفت و درباره ارسال اشتباه پيامكش با او شوخي كمرنگي كرد. يك هفته بعد چند پيامك عاشقانه ديگر از طرف دختر براي آقاي الف ارسال شد. او به اولي و دومي پاسخي نداد، اما پس از مدتي به پيامك‌ها عادت كرد. بنابراين پاسخ‌شان را داد تا باز هم پيامك‌هاي بيشتري برايش ارسال شود.

ارسال پيامك‌ها با گذشت روزها و هفته‌ها بيشتر و بيشتر شد و وقتي خانم الف متوجه جريان شد كه يك روز به صورت اتفاقي تلفن‌همراه شوهرش را برداشت و محتواي يكي از پيامك‌هايش را خواند، پيامكي كه در آن شوهرش، تولد دختر را تبريك گفته بود و با هم براي ملاقاتي در خارج از شركت قرار گذاشته بودند!

از اين قسمت به بعد را شما احتمالا مي‌توانيد حدس بزنيد كه چه اتفاقي افتاد. روزهاي تلخ شروع شد، آقا و خانم الف با هم مشاجره كردند، خانم الف به شركت رفت و با دختر جوان بگو مگو كرد و حتي كشيده‌اي به او زد، اما نه‌تنها وضع زندگي‌اش بهتر نشد، بلكه آقاي الف دلش به حال دختر سوخت و بيش از گذشته از او حمايت عاطفي كرد، خانم الف تهديد به طلاق گرفتن كرد، آقاي الف قول داد كه ديگر رفتار نادرستش را ادامه ندهد، اما وابستگي عاطفي او به دختر جوان، در حدي شديد شده بود كه پس از مدت كوتاهي قولش را شكست و همچنان به ارسال پيامك ادامه داد.

حالا يك‌سال از اين ماجرا مي‌گذرد، خانم الف خيال مي‌كند كه مشكل زندگي‌شان حل شده است و نمي‌داند كه شوهرش فقط روابطش با آن دختر غريبه را پنهاني‌تر كرده است.

به نظرتان آقا و خانم الف در اين ماجرا مرتكب چه اشتباهاتي شده‌اند:

1ـ هيچ لزومي نداشت آقاي الف براي پيگيري طرحي كه قرار بود در شركتش اجرا شود، شماره تلفن‌همراهش را در اختيار يكي از نيروهاي زيردستش قرار بدهد. در واقع او با اين كار به دختر جوان اجازه داد تا از فرصت آقاي الف در خانه براي رسيدگي به امور اداره استفاده كند.

2ـ خانم الف باوري نادرست درباره مرداني كه صاحب فرزند شده‌اند داشت و گمان مي‌كرد آنها هرگز در معرض خطر نيستند در حالي كه صاحب فرزند شدن نمي‌تواند بهانه خوبي براي وفاداري به زندگي خانوادگي باشد و پيش‌شرط‌هاي مهم‌تري براي وفادار ماندن هر يك از زوجين براي زندگي مشترك لازم است. باور نادرست خانم الف باعث شد او هيچ نظارتي بر شوهرش نداشته باشد و درباره مخاطب پيامك‌هاي مكرري كه شوهرش مي‌فرستاد توضيحي نخواهد.

3ـ نخستين باري كه دختر جوان پيامك را اشتباه فرستاد، آقاي الف مي‌توانست به جديت عذرخواهي دختر را بپذيرد و نبايد لحنش را در گفت‌وگو با او صميمي مي‌كرد.

4ـ وقتي آقاي الف پيامك‌هاي بعدي را دريافت كرد ‌بايد به شكلي جدي و البته محترمانه به دختر توضيح مي‌داد كه او مردي متاهل است و تمايلي به دريافت اين نوع پيامك‌ها ندارد.

5ـ آقاي الف به هيچ‌وجه حق نداشت به پيامك‌هاي عاشقانه پاسخ بدهد، چرا كه او پيش‌تر عشقش را با همسرش تقسيم كرده بود و بنابراين نيازي به ايجاد ارتباط عاطفي مجدد با فرد ديگري نداشت!

6ـ روش خانم الف در برخورد با شوهرش و غريبه‌اي كه وارد زندگي آنها شده بود درست نبود. او بايد به شكل منطقي با همسرش وارد بحث مي‌شد و ضمن پرهيز از مشاجره به او مهلتي براي اصلاح شرايط مي‌داد و اگر مايل بود با دختر جوان صحبت كند نيز به هيچ‌وجه نبايد با او درگير مي‌شد.

7ـ دست‌كم پس از لو رفتن ماجرا، آقاي الف بايد تلاش مي‌كرد اشتباهش را جبران كند و ارتباطش را تمام كند و شيوه سالمي را در زندگي مشترك در پيش بگيرد، اما او به جاي اين انتخاب، تصميم گرفت روابطش را پنهاني كند و فكر نمي‌كرد به هر حال روزي همسرش بار ديگر پي به اين ارتباط مي‌برد و آن‌وقت شايد فرصتي براي جبران دوباره وجود نداشته باشد. اين ماجرا به ما ثابت مي‌كند كه بايد حريم‌هايي را در ارتباط‌هاي پيامكي و اينترنتي با آشنايان‌مان تعيين و به طور كلي قوانيني براي ارتباط با بقيه وضع كنيم و نكاتي را فراموش نكنيم. براي مثال:

ـ در هر بخش از ارتباط با ديگري از طريق پيامك يا در فضاي مجازي از خود بپرسيم كه آيا براي همسرمان نيز چنين ارتباطي را مي‌پسنديم؟

ـ حتي اگر ديگران تلاش كنند بيش از اندازه صميمي شوند ما نبايد به آنها اجازه بدهيم حريم‌ها را زير پا بگذارند و به علت تعهدات‌مان به خانواده، بايد يادشان بيندازيم كه به مرزهاي ما احترام بگذارند. شايد شما از اين نگران باشيد كه در اين صورت امكان دارد طرف مقابل از شما دلخور شود، پاسخ اين است: مساله‌اي نيست بگذاريد او امروز دلخور شود، چون اين دلخوري از دلشكستگي بزرگ‌تري كه قرار است در آينده براي شما، او و خانواده‌تان پيش بيايد كمتر است.

‌ـ‌ هنگامي كه پيامكي را مي‌نويسيد يا در چت با غريبه‌اي گپ مي‌زنيد هر لحظه تصور كنيد كه اگر او مقابل شما باشد نيز با همين لحن با او گفت‌وگو مي‌كنيد؟ اگر پاسخ‌تان منفي است و مي‌گوييد در گفت‌وگوي رو‌در‌رو با او محترمانه‌تر و جدي‌تر صحبت مي‌كنيد يعني شما در حال شكستن حريم‌هاي طرف مقابل در فضاي مجازي هستيد كه مسلما نتايج مثبتي نخواهد داشت.