روانشناسی مُدرن

خشم یکی از هیجان های ذاتی و طبیعی انسان است که از ترشح هورمون هایی مانند آدرنالین، کورتیزونن و.. ناشی می‌شود. خشم نیز مانند شادی، غم، ترس، حسادت، نفرت و... هیجانی طبیعی و اجتناب ناپذیر است که هر فردی در جریان زندگی روزمره خود، آن را تجربه کرده و خواهد کرد. بر این اساس، عصبانیت و خشمگین شدن بد و نکوهیده نبوده و حتی در بعضی شرایط لازم و ضروری است. آن چه این هیجان ذاتی و طبیعی بشر را زشت و ناپسند جلوه می¬دهد، میزان، شدت و نحوه‌ی بروز آن است.

معمولاً هر چه روابط بین افراد نزدیک تر و صمیمی تر باشد، احتمال بروز خشم و عصبانیت هم افزایش می یابد. بر همین مبنا خانواده یکی از محیط های اجتماعی است که رفتارهای توأم با خشم و عصبانیت در آن وفور بیشتری دارد. باز در درون همین محیط خانواده، روابط زن و شوهر به خصوص در دوران عقد و سال های ابتدایی زندگی به دلیل صمیمیت زیاد و البته تجربه‌ی کم، پتانسیل بالایی برای بروز خشم و عصبانیت دارد.

اما بازگردیم به این مسأله که خشم کی و کجا از یک هیجان ذاتی و طبیعی عدول کرده و تبدیل به نیرویی مخرب و آسیب رسان می گردد. پیش از هر چیزی، نداشتن باور به همین موضوع که خشم و عصبانیت هیجانی طبیعی و اجتناب ناپذیر است، می تواند آن را مخرب و آسیب رسان کند. وقتی زن و شوهر این ویژگی را به عنوان خصلتی طبیعی که در همه انسان‌ها نهاده شده ندانند، بدون‌شک در مقابل آن واکنش نشان داده و مقاومت می کنند و این واکنش خود منجر به تشدید خشم موجود در دو طرف شده و به آن دامن می زند. پس قبل از هر چیز همسران باید وجود درجه ای از خشم را به عنوان یک هیجان طبیعی در زندگی خود بپذیرند.

اما علاوه بر این، نکات دیگری وجود دارد که منجر می گردد تا خشم و عصبانیت به عنوان رفتاری آسیب رسان مطرح گردد. یکی از این نکات، عدم تناسب شدت خشم با موضوع پیش آمده است. این‌که انسان در مواجهه با یک رفتار نادرست خشمگین شود امری طبیعی است. اما میزان این خشم باید متناسب با همان رفتار نادرست باشد و نباید برای یک اشتباه کوچک بیش از حد طبیعی خشمگین شد. هم چنین علاوه بر این موضوع، مدت زمان غیرمعمول خشم هم آن را آسیب رسان و مخرب خواهد کرد. به بیان دیگر، مدت زمان عصبانیت هم باید مانند شدت آن، متناسب با رفتار نادرستی باشد که سر زده و نباید برای یک اشتباه نه چندان بزرگ، مدت زمانی طولانی خشمگین بود و فضای زندگی مشترک را تلخ و قهرآمیز کرد.

بروز خشم و عصبانیت به شکل رفتارهای خشن فیزیکی مانند شکستن ظروف و وسایل خانه، داد زدن، به هم کوبیدن در، کتک زدن و... هم یکی دیگر از مواردی است که خشم را تبدیل به هیجانی می کند که در نهایت به زندگی مشترک زوجین آسیب می رساند. خشم را باید کنترل کرد و از طریق راه های ملایم تر و کم خطرتری انتقال داد. بدون شک بروز خشم و عصبانیت به شکل رفتارهای فیزیکی خشونت آمیز، باعث مقابله به مثل و واکنش های شدیدی می گردد که نه تنها به حل مسأله کمک نمی کند، بلکه شرایط را سخت تر و پیچیده تر هم می سازد.

در نهایت عامل زمینه ساز دیگری که خشم را به فعالیتی تخریبی بدل می کند، این است که از نقش خود در خشم و عصبانیت غافل باشیم و تنها دیگران را مسبب خشم خود بدانیم. شاید عامل اصلی خشم و عصبانیت ما رفتار نادرست همسرمان باشد، اما با توجه به روابط پیچیده و متقابل علت و معلولی، به احتمال قوی خود ما نیز بی تقصیر نبوده ایم و در جایی کوتاهی کرده ایم. این نوع نگاه باعث می شود تا خشم ما رنگ و لعاب منطقی تری به خود بگیرد و به شکل سازنده تری به حل مشکل موجود ختم گردد. در همین چارچوب ما باید به این باور دست پیدا کنیم که خشم و عصبانیت ما در کنترل ماست و نباید در هر شرایطی و به هر قیمتی به آن متوسل شویم. بروز خشم و عصبانیت همیشه به نتیجه مطلوب منجر نمی گردد، بلکه بر عکس، در بعضی شرایط فرو خوردن خشم به مراتب تاثیرگذارتر از ابراز آن خواهد بود.

زن و مرد با آگاهی از این نکات کلیدی و سرلوحه قرار دادن آن ها در زندگی خود قادر خواهند شد تا خشم نهفته در وجود خود را به شکلی مدیریت و کنترل کنند که این هیجان ذاتی و طبیعی، کوچک ترین آسیبی به روند کلی زندگی مشترک‌شان وارد نکرده و روابط گرم و عاطفی آن ها را خدشه دار نسازد.

منبع:باشگاه همسران جوان