بسياري از آداب و عادات زندگي
در خانواده شكل ميگيرد. بسياري از آداب و عادت شكل گرفته در خانواده
تعيينكننده ميزان سلامت و شادابي يا بيماري و افسردگي افراد است. بسياري
از شاخصههاي سلامت يا نشانههاي بيماري زودگذرند و بسياري ديرپا و مزمن.
عادت به خوردن صبحانه يكي از معيارهاي حفظ سلامت به شمار ميرود كه اگرچه
از مزاياي گوناگون آن همواره سخن گفته شده، اما در گيرودار ماشينيشدن
زندگيهاي جديد و عجول شدن مردم كمكم دارد از زندگي برخي افراد و
خانوادهها رخت برميبندد و سلامت رواني و جسمي آنها را به خطر مياندازد.
صبحانه و انرژي
صبحانه اولين وعده غذايي بشر و منبع انرژي
اوليه براي آغاز به كار روزانه است. براي بهرهگيري از خودرو ابتدا بايد در
باك آن مقدار لازمي سوخت ريخت، براي استفاده از وسيلهاي برقي ابتدا بايد
آن را به منبع تغذيهاي الكتريكي متصل كرد، براي به كار انداختن اغلب ابزار
بايد به آنها نيرو و انرژي وارد كرد. خودرويي كه با باك خالي استارت
ميخورد چه استهلاك بيهودهاي را نصيب دستگاه استارت، باتري و... ميكند؟
وسيلهاي برقي كه منبع الكتريسته آن دستخوش نوسان و كاستي است چه لطمهاي
به كل وسيله ميزند؟ ابزاري كه براي استفاده از آن مقدار لازمي نيرو وارد
نيامده باشد عملا چه كاربرد و فايدهاي خواهد داشت؟ انسان نيز در اين
مثالها اشتراكاتي دارد. آيا ميزان هوش و يادگيري دو دانشآموزي كه يكي
صبحانه ميخورد و ديگري نه، متفاوت نيست؟ شادابي و ميزان كار مفيد كارگر،
كارمند يا شاغلي كه ابتداي روز مواد مغذي براي انجام كار و تبديل آن به
انرژي تامين كرده يكي خواهد بود؟
صبحانه و سلامت
در برخي خانوادهها يا
همگي صبحانه ميخورند يا همگي از آن رويگردانند، اما در برخي خانوادهها
نيز برخي افراد نصيحتكنندگان بيعمل و اصلاحگران خرابكارند! والديني كه به
كودكان خود ميگويند صبحانه بخور، اما خود به انواع بهانهها از شروع
روزشان با كسب انرژي لازم رويگردانند ندانسته اولين رفتارهاي نادرست را در
ذهن فرزندانشان شكل ميدهند. دوگانگي رفتار، دورويي، تبعيض و تفاوت قائل
شدن بين افراد و... از جمله اين رفتار است.
آزمايشهاي بسيار،
سلامت رواني و جسمي حاصل از كسب انرژي در ساعات اوليه روز را آنقدر بديهي
كرده كه ديگر نيازي به ارائه آمار و ارقام در اين باره نيست. خستگي و كاهش
كارايي مزمن، حواسپرتي، نقص در ميزان قندخون و افزايش احتمال غش، سردرد و
سرگيجه، تخريب نظم بدن و متابوليسم، بهم ريختگي توازن انسولين و گلوكز بدن،
كاهش هوش و قدرت درك و يادگيري، افزايش ضربان قلب و احتمال بيشتر وقوع
سكته قلبي، ابتلا به يبوست و شيوع سرطانهاي روده و كولون، افزايش وزن و...
از جمله عوارضي است كه در افراد گريزان از صرف وعده اوليه غذا در ساعات
ابتدايي روز بسيار ديده ميشود.
نبايد گمان كرد مضرات
حذف صبحانه فقط نمود جسمي دارد. شايد اگر خانوادهها بدانند برخي از اثرات
ناشي از عصبانيت، پرخاشگريها، رفتارهاي ناهنجار رواني و... ريشه در عادات
خوردن دارد، نگاهشان به لزوم خوردن صبحانه متعادلتر و شادابي و سلامت
روحيه در اركان خانهشان گستردهتر شود.
صبحانه و وزن
در نگاه عموم پزشكان، چاقي، مادر بيماريها
نام گرفته است؛ خوردن صبحانه باعث تناسب و تعادل وزن ميشود. وقتي در ساعات
اوليه روز انرژي مورد نياز فراهم شود، در ساعات باقيمانده اين انرژي طي
فعاليت روزانه تبديل به كار شده و ميسوزد، اما در كساني كه به بهانههايي
چون بيميلي و بياشتهايي، نداشتن وقت و... صبحانه نميخورند، بدن مجبور
است شرايط جلوگيري از بحران را براي ادامه حيات فرد پيش گيرد. ذهن علائم و
سيگنالهاي گرسنگي را با فشار و شدت بيشتري ارسال ميكند و شخص براي كاهش
فشار به غذاهاي ناسالم و ناخنك زدن يا ريزخواري روي ميآورد. در وعده غذايي
بعدي نيز گرسنگي بيش از حد سبب ميشود حجم زيادتري از كالري واقعا لازم را
وارد بدن كند. از آنجا كه بدن دست صاحب خود را در تكرار رويگرداني از
خوردن صبحانه يا به عبارت ديگر سوختگيري قبل از راه افتادن را خوانده، بخش
اعظم اين حجم زياد كالري به جاي جذب مواد مغذي و ورود به سيستم سوختوساز،
به چربي انباشته تبديل ميشود تا هنگام بحران مورد استفاده قرار گيرد.
اشكال اين انبارسازي در آن است كه مقدار ذخيره چربي به اندازه صرف در هنگام
نياز يا بحران نيست و به همين دليل وزن شخص مدام افزايش مييابد.
صبحانه و تحقيقات
گروهي از پژوهندگان
دانشكده علوم پزشكي در دانشگاه شهيد بهشتي، با قرار دادن 279 مرد و 283 زن
در دو گروه «با صبحانه» و «بدون صبحانه» به يافتههاي آماري جالبي در نمايه
توده بدن و اندازه دور كمر آنها رسيدند. بروز چاقي در افرادي كه صبحانه
نميخورند 5/2 برابر بيشتر بود.
بر اساس تحقيقي در
استراليا مشخص شده عملكرد مغز كساني كه در خوردن صبحانه غفلت ميكنند در
تصميمگيري، واكنش، تمركز، تفكر و تحليل بشدت تقليل مييابد.
محققان مؤسسه پژوهشي
سلامت كودكان تلهتون با بررسي صبحانه 800 دانشآموز دختر و پسر 14 ساله
متوجه شدند افزودن يك موز به غلات، يا يك برش ميوه، يك ليوان شير و...
ايجاد تنوع در صبحانه كه در گزارش تحقيق از آن با عنوان صبحانه تركيبي ياد
شده، علاوه بر تأمين بخشي ديگر از نياز بدن به ويتامينها و مواد مغذي،
ميتواند تا اندازه بسياري از بروز اختلالات رواني چون افسردگي، اضطراب و
حتي سركشي در نوجوانان جلوگيري كند.
شايد جالب باشد بدانيد
دانشمندان بريتانيايي با نمايش تصاوير غذاهاي پركالري به 21 فرد داراي وزن
معمولي و اسكن همزمان مغز آنها به چه نتيجهاي دست يافتند. يك روز به اين
افراد پيش از اسكن مغزي صبحانهاي داده نشد. آزمايش نشان داد تمايل اين
افراد به خوردن غذاهاي چرب و پركالري، بيشتر شده بود.
تنوع صبحانه
يكي از دلايل بيميلي به خوردن صبحانه بخصوص
در كودكان، تكرار و يكنواختي مواد تشكيلدهنده صبحانه يا اجبار از سوي
والدين است در حاليكه خود آنها همراه كودكان صبحانه نميخورند. كسي كه
فرضا هر روز تكهاي نان را با مقداري پنير و اندكي چاي ميخورد، يا احتمالا
بيشترين تنوع در آن تغيير جاي پنير با كره يا مرباست، واضح است كه اندك
مدتي بعد صبحانه را تكراري بداند و ميل و رغبت خود را به آن از دست بدهد.
ايجاد تنوع در صبحانه، بخصوص براي ترغيب كودكان يا افرادي كه به طور معمول
از آن رويگردانند اثرات بسيار دارد. ميتوان صبحانه را با تهيه و افزودن
گردو و كشمش، فرني، نيمرو و... رنگ و لعاب ديگر داد.
منبع:جام جم