روانشناسی مُدرن

خيلي از زوج‌ها و خانواده‌ها درگير شدن در مسائل كاري، معيشت و روزمرگي‌ها را بهانه‌اي براي دور شدن از فضاي گرم و پرمحبت مي‌دانند و فكر مي‌كنند طبيعي است كه چند سال و حتي چند ماه بعد از تشكيل خانواده روابط معمولي و سرد بر فضاي خانه حاكم باشد در حالي كه اين مساله نه‌تنها طبيعي نيست بلكه در بسياري از موارد فقط به خاطر بي‌توجهي و كم‌كاري دو طرف به وجود مي‌آيد و طبيعي جلوه مي‌كند.

اگر فكر مي‌كنيد​ گرم و صميمي بودن فضاي خانواده به خودي خود انجام مي‌شود و شما نبايد تلاشي در اين زمينه داشته باشيد، صددرصد در اشتباه هستيد. براي گرم بودن فضاي خانه و خانواده بايد برنامه و فكر داشته باشيد. درهر خانواده‌اي ممكن است اختلاف‌نظر، كدورت و حتي بحث و جدل پيش بيايد، اما خانواده موفق خانواده‌اي محسوب مي‌شود كه با وجود همه اين مباحث بتواند مسير آرامش و خوشبختي را طي كند.

كارشناسان مسائل خانواده بر اين كه بايد نسبت به گرم نگه داشتن كانون خانواده دقت و هوشمندي به خرج داد، تاكيد بسياري دارند و آموزه‌هاي روان‌شناسي نيز بر اين كه بايد از عشق و علاقه اوليه مراقبت كرد، توصيه مي‌كنند.

روانشناسان و كارشناسان حوزه خانواده درخصوص تداوم محبت و عشق در خانواده و دوري از روزمرگي مثال ساده، اما عميقي دارند. آنها عشق و دوست داشتن را به يك بذر تشبيه مي‌كنند كه از وقتي كه كاشته مي‌شود تا زمان بيرون آمدن از خاك و برگ و گل دادن نياز به مراقبت دارد. در واقع تا وقتي كه گياه زنده است بايد مراقبت‌هاي لازم ادامه پيدا كند و اگر يكي از ابزار‌هاي مراقبت شامل نور، آب​يا خاك خوب فراهم نشود خيلي زود گياه موردنظر پژمرده شده و بعد از مدتي از بين مي‌رود. حالا عشق و دوست داشتن نيز دقيقا مثل همان بذر و گياه است عشق نياز به مراقبت دارد و اگر آن را به خاطر عادت و روزمرگي به حال خود بگذاريد، شك نكنيد كه ديگر اثري از آن باقي نخواهد ماند.

ناگفته نماند كه اين مراقبت بايد به اندازه، درست و به موقع انجام شود​و همان طور كه نور يا آبياري زياد مي‌تواند باعث از بين رفتن گياه شود اگر در توجه به همسر يا فرزندانتان توجه افراطي داشته باشيد مي‌تواند نتيجه عكس داشته باشد. يعني افراط در عشق ورزيدن و دوست داشتن نه‌تنها مثبت نيست بلكه طرف مقابل را خسته و دلزده مي‌كند. پس در عشق ورزيدن به خانواده‌تان حد تعادل را در نظر بگيريد و از افراط و تفريط پرهيز كنيد.

راه‌هاي گرم كردن كانون خانواده زياد است، اما مهم اين است كه ساده‌ترين راه را بدون توقع و صادقانه انتخاب و به آن عمل كنيد. گاهي براي توجه نشان دادن به خانواده‌تان تنها يك شاخه گل هم كفايت مي‌كند البته اگر به موقع و درست انجام شود. اگر براي هديه گرفتن و ابراز محبت منتظر مي‌مانيد تا بعد از يك دلخوري و بحث و جدل دست به كار شويد نه‌تنها محبت نمي‌كنيد بلكه ارزش كارتان را نيز به حداقل مي‌رسانيد.

يادتان باشد محبت، محبت مي‌آورد و دلخوري نيز اگر رفع نشود دلخوري‌هاي بزرگ‌تري را به وجود مي‌آورد. براي شاد كردن اعضاي خانواده و خصوصا همسرتان نيازي نيست كه حتما مناسبت خاصي در كار باشد هرچند كه براي مناسبت‌هاي خاص مانند روز تولد، سالگرد ازدواج يا تولد فرزندان بايد برنامه ريزي خاصي داشته باشيد، اما تهيه هديه‌اي كوچك مثل يك شاخه گل نيازي به بهانه ندارد و مي‌تواند تداوم بخش گرماي روابط خانوادگي باشد.

مرز بين عشق ورزيدن واقعي و عشق ورزيدن به خاطر رفتار متقابل و انتظارات بيجا كه ريشه در خودخواهي دارد، بسيار باريك است. پس در دوست داشتن همسر و اعضاي خانواده خود پرتوقع نباشيد و سعي كنيد هميشه صادقانه محبت كنيد.

محبتي كه از روي صداقت و دوست داشتن واقعي نباشد خيلي زود چهره‌اش را نشان مي‌دهد پس هرگز اين روش را در پيش نگيريد.

براي محبت كردن تنها از روش‌ها و تعريف خودتان براي ابراز علاقه استفاده نكنيد چون مسلما شيوه‌هاي شما مخصوص خودتان است و لزوما همان تعريف شما را در ذهن فرد مقابل ايجاد نمي‌كند. مثلا اگر فكر مي‌كنيد فقط گرفتن يك شاخه گل و گذاشتنش در گلدان گوشه خانه حتما تداعي‌كننده مفهوم عشق است، ممكن است در اشتباه باشيد چرا كه شايد در نگاه همسرتان معناي ديگري داشته باشد و فكر كند كه گل را براي خودتان گرفته‌ايد. گاهي لازم است خيلي شفاف و مستقيم به همسرتان بگوييد كه دوستش داريد. در مورد ساير اعضاي خانواده نيز همين مساله صادق است و بايد محبت در كلام نيز از سوي همسران، والدين نسبت به فرزندان و حتي فرزندان نسبت به والدين ابراز شود.

براي ابراز علاقه و دوست داشتن نبايد فقط به عمل بسنده كرد. مثلا اگر شما به عنوان زن خانواده از صبح در آشپزخانه بوده​ و غذاي مورد علاقه همسرتان را تهيه كرده‌ايد، كافي نيست. بهتر است هنگام چيدن ميز يا حين صرف غذا حتما به همسرتان بگوييد كه علاقه به او سبب شده براي تهيه غذاي مورد علاقه‌اش زحمت بكشيد. البته اين مساله نبايد با مدعي شدن و توقعات نادرست داشتن اشتباه گرفته شود بلكه در بيان اين صحبت‌ها بايد دقت شود تا مفهوم دوست داشتن منتقل شود.

اگر شما به عنوان مرد خانواده از صبح تا شب براي همسر و فرزندانتان در بيرون از منزل زحمت مي‌كشيد حتما قابل احترام است و نشان‌دهنده محبت شما به آنها محسوب مي‌شود، اما لازم است به شكل شفاهي علاقه خودتان را به آنها​ابراز کنيد . برخي از پدرها تمايلي به ابراز محبت ندارند در حالي كه همسر و فرزندانشان از اشاره مستقيم آنها براي ابراز علاقه خوشحال مي‌شوند.

توجه نكردن به نيازهاي دو طرف باعث ايجاد مشكلات و گاهي اوقات جدايي مي‌شود، اين در حالي است كه اگر همسران محبت را نسبت به هم بيشتر و به نيازهاي هم توجه كنند، بسياري از مشكلات حل مي‌شود.

استفاده از لغات محبت‌آميز، تاكيد به دوست‌داشتن و گفتن «دوستت دارم» ضروري است و نبايد از اعضاي خانواده توقع داشته باشيد كه خودشان ميزان محبت شما را حدس بزنند و از روي كارهاي روزمره شما مطمئن باشند كه همچنان دوستشان داريد.

اگر در گرم كردن كانون خانواده افراط كنيد ممكن است آتشي به وجود آيد كه خاموش كردن آن كار راحتي نخواهد بود. برخي از افراد چنان در محبت كردن افراط مي‌كنند كه رفتارشان به خودخواهي شباهت بيشتري دارد.

بر اين اساس كارشناسان حوزه خانواده بر تعادل در محبت كردن تاكيد مي‌كنند. برخي از همسران هم توقعات غيرواقعي از محبت كردن دارند. در واقع در تصور آنها محبت كردن شاخص‌هاي عمومي ندارد و به شكل غيرمنطقي عشق و محبت را تعريف مي‌كنند. برخي افراد هم در محبت كردن به شدت خساست به خرج مي‌دهند. اين افراد با تصور اين كه محبت توقع مي‌آورد سعي مي‌كنند به شكل محدودي محبت خود را ابراز كنند كه اين مساله به راحتي مي‌تواند سردي روابط طرفين را به وجود آورد.

درخصوص روابط والدين و فرزندان نيز مشاهده مي‌شود ​برخي از والدين چنان در محبت كردن افراط مي‌كنند كه​ فرزندان آنها در آينده به افرادي وابسته و بدون اعتماد به نفس تبديل شوند. از طرفي توجه و محبت كافي نداشتن به فرزندان نيز سبب مي‌شود آنها دچار كمبود محبت شده و شخصيت غيرقابل قبولي داشته باشند. بر همين اساس توصيه مي‌شود والدين با محور قرار دادن رابطه درست و محبت‌آميز نسبت به خود و ارائه همين رفتار نسبت به فرزندان كانون خانواده را گرم و صميمي كرده و بتوانند آرامش واقعي را در محيط خانه تجربه كنند.

از حقوق فرزندان بر والدين اين است كه پدر و مادر با مهر و عطوفت خود همواره حامي و پشتيبان آنها باشند زيرا اگر فرزندان در دوران كودكي با بي‌مهري و كمبود توجه والدين مواجه شوند زيان و لطمه‌هاي جبران‌ناپذيري بر آنها وارد مي‌شود. ابراز احساس عشق و محبت يك مهارت است كه بايد به فرزندان آموزش داده شود. به اعتقاد كارشناسان مسائل خانواده رابطه صحيح و عاطفي والدين با فرزندان تامين‌كننده سلامت و بهداشت رواني فرزندان و زمينه‌ساز بروز استعدادهاي آنان است.

مهم‌ترين احتياجات رواني فرزندان، برخورداري از محبت است و به همين دليل، آنها بايد احساس كنند كه والديني صميمي و مهربان دارند و از آنها اين محبت كردن را بياموزند.

در واقع اثر محبت در رشد رواني فرزندان مانند تاثير نور و حرارت در رشد دانه گياهان است و تا گرماي محبت به فرزندان يك خانواده نرسد رشد رواني و شخصيتي آنها به طور طبيعي صورت نمي‌گيرد. كمبود محبت حتي مي‌تواند انحرافات اجتماعي را در فرزندان به وجود‌ آورد كه قابل جبران نيز نخواهد بود. والدين با رفتار و اخلاق خود با فرزندانشان مي‌توانند گل‌هاي زندگي خود را پژمرده و افسرده و يا برعكس شاداب، پويا، سالم و فعال به جامعه تحويل دهند.