یکی از شاخه های "حسن خلق"، که رابطهها را استوارتر و پیوندها
را صمیمىتر مىسازد، گفتار دلپذیر و شادىبخش است. متانت در سخن و ادب در
گفتار و زیبایى در کلام، خصلت پاکدلان بىکینه استو خلق و خوى اولیاء
دین. ارزش انسان و جوهره وجودىاش را زبان و بیان روشن مىسازد:
یکى تحقیر مىکند، یکى تشویق. یکى عیبجویى مىکند، دیگرى تحسین و تقدیر. یکى ملامت مىکند، دیگرى پر و بال مىدهد و امید مىآفریند.
کدام یک خوبتر است؟
شما خودتان چگونه بیان و زبانى دارید؟ تلخ یا شیرین؟ گزنده یا مرهم
گذارنده؟ آیا با دیگران همانگونه صحبت مىکنید که دوست دارید دیگرانبا
شما آنچنان حرف بزنند و خطاب کنند؟
پذیرایى از دیگران، همیشه با غذا و میوه و شیرینى نیست. گاهى پذیرایى،
با یک کلام خوب و سخن شایسته است. این اکرام،بالاتر از تغذیه و اطعام است،
چرا که گفتار شایسته و زیبا، غذاى روحاست.
گفتن یک «آفرین»، «احسنت»، «بارکالله» مگر چقدر هزینه و خرجدارد؟
کسانى هستند که جان مىدهند، ولى حاضر نیستند یک کلام تشویقآمیز و
محبتبار بر زبان جارى کنند. بشنویم از رسولخدا(ص) که اسوه اخلاق حسنه و
الگوى ادب در گفتار و رفتار است که فرموده است:
«من اکرم اخاه المؤمن بکلمة یلطفه بها و فرج عنه کربته لم یزل فى ظل الله الممدود علیه الرحمة ما کان فى ذلک».1
هر کس برادر با ایمانش را با گفتن کلامى ملاطفتآمیز و غمزدا، مورد
تکریم قرار دهد، تا وقتى او شادمان است، گوینده آن سخنهمواره در سایه رحمت
گسترده الهى به سر مىبرد.
کلام تشویقى و آفرین و مرحبا گفتن بر عمل شایسته دیگرى نیز،از اینگونه صالحات است. باز هم از کلام امام صادق(ع) بشنویم:
پذیرایى از دیگران، همیشه با غذا و میوه و شیرینى نیست. گاهى پذیرایى، با
یک کلام خوب و سخن شایسته است. این اکرام،بالاتر از تغذیه و اطعام است، چرا
که گفتار شایسته و زیبا، غذاى روحاست.
«من قال لاخیه المؤمن «مرحبا» کتب الله له مرحبا الى یوم القیامة»;2
هر کس به برادر مؤمن خود «مرحبا» بگوید، خداى متعال تا روزقیامتبراى او مرحبا و آفرین مىنویسد.
غیر از پاداش الهى، تاثیرات اجتماعى «خوشگویى» در نرم ساختندل ها و
جلب عاطفهها و استوار ساختن رابطهها مشهود است. آنکهخوشسخن باشد، از
دیگران نیز کلام نیکو مىشنود. «این جهان کوه استو فعل ما ندا» و البته که
حرف و سخن ما هم در کوهستان زندگی ها انعکاسدارد و خوبى آن به خود ما
منعکس مىشود.
کسى که گفتار مؤدبانه داشته باشد، دیگران نیز با او مؤدبانه سخنخواهند
گفت. وگرنه ... «کلوخانداز را پاداش، سنگ است». از کلام مولاعلى(ع) است
که:
«اجملوا فى الخطاب تسمعوا جمیل الجواب»;3 زیبا خطاب کنید، تا جواب زیبا بشنوید!...
کیفیت برخورد ما با انسان هاى دیگر، همان نتیجه را به ما برمىگرداند.
ادب، ادب مىآورد و توهین و فحش، بدزبانى و اهانت متقابل را در پى دارد.
حال ببین دوست میداری که با تو چگونه رفتار کنند و سخن گویند همانگونه باش
با خلق خدا.
