روانشناسی مُدرن

بسیاری از پدر و مادرها می‌دانند کتاب خواندن یکی از شیوه‌های مهم و موثر در رشد و پرورش قدرت تخیل و خلاقیت کودک است و به او در زندگی کمک زیادی می‌کند. از طرف دیگر، آنها می‌دانند کتاب خواندن همراه با بچه‌ها می‌تواند توانایی‌​ خواندن را در آنها افزایش دهد اما مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، نشان داده است بیشتر والدین با جزئیات و نکات ظریف این کار آشنا نیستند​ در حالی که براساس نظر آنها توجه به چنین نکاتی حین خواندن داستان می‌تواند در نتیجه کار، تفاوت‌​ زیادی​ ایجاد کند. با همه اینها بزرگ‌ترها خیلی به این موضوع ساده، ولی تاثیرگذار اهمیت نمی‌دهند.

کجا را نگاه می‌کند؟

اولین قدم برای این‌که داستان‌ها را هرچه بهتر بخوانید و تاثیر بیشتری بر فرزندتان بگذارید، این است که حواستان باشد​ هنگامی که داستان​ برایش می‌خوانید، به کجا نگاه می‌کند و در حال انجام چه کاری است. در این مواقع معمولا بزرگ‌ترها انتظار دارند بچه‌ها هم مانند خودشان به کلمات و جملات کتاب نگاه کنند؛ در حالی که در عمل این طور نیست و کودک به موارد دیگری که توجهش را بیشتر جلب می‌کند، خیره خواهد شد. نتیجه پژوهش‌ها نیز این مطلب را تایید می‌کند و نشان می‌دهد کودکان کوچک‌تر از هفت سال فقط پنج تا شش درصد زمانی را که برایشان کتابی خوانده می‌شود، صرف نگاه کردن به کلمات و جمله‌ها می‌کنند. در مقابل، بیشتر نگاهشان به عکس‌ها و تصاویر رنگی کتاب است یا به صورت فردی که کتاب را می‌خواند، نگاه می‌کنند. به همین دلیل​ معمولا​ سوالات کمی درباره کلماتی که در داستان به کار رفته​، می‌پرسند و خیلی به آنها کاری ندارند.

با وجود این، پژوهشگران می‌گویند با انجام چنین فعالیت‌هایی کودک فقط تجربه خواندن کتاب‌های مختلف را به دست نمی‌آورد، بلکه با موضوعات دیگری در مورد فرآیند خواندن هم آشنا می‌شود. به عنوان مثال بچه‌ها از این راه می‌آموزند جملات از کدام طرف نوشته و خوانده می‌شود. والدین اما معمولا تصور می‌کنند بچه‌ها چنین موارد ساده‌ای را می‌دانند و به همین دلیل​خیلی به فکرش نیستند در صورتی که تحقیقات نشان می‌دهد اگر به طور شفاف و واضح این نکات، حین خواندن داستان به کودک آموزش داده شود، کودکان هم می‌توانند به پیشرفت‌های بهتری دست یابند. زمانی که پدر، مادر یا معلم برای بچه‌ها متنی را می‌خوانند و از آنها می‌خواهند به کلمات و جمله‌ها هم دقت داشته باشند و جمله‌ها را دنبال کنند، مهارت‌های خواندن، نوشتن و درک مطلب کودکان افزایش می‌یابد. علاوه بر این، چنین تاثیرات مثبتی ماندگار است و به این زودی‌ها فراموش نمی‌شود.

برای این کار خوب است هنگامی که داستانی برای کودک می‌خوانید، با انگشت کلمات را نشان دهید و جمله‌ها را دنبال کنید تا بچه‌ها هم بدانند شما در حال خواندن کدام صفحه و خط هستید. غیر از این کار، می‌توانید مستقیم از او سوال کنید و مثلاً بپرسید از کجا باید خواندن صفحه‌ای خاص را شروع کرد. می‌توانید منتظر بمانید تا او صفحه، خط و کلمه اول را به شما نشان دهد و بعد برایش کتاب را بخوانید یا زمانی که به پایان جمله رسیدید، بگویید چون نویسنده، نقطه گذاشته است یعنی این جمله تمام شده و باید جمله بعدی را شروع کرد. شاید این موارد برای بزرگ‌ترها ​ ساده و بدیهی به نظر برسد، اما فراموش نکنید که ممکن است کودکان با آنها آشنایی لازم را نداشته باشند.

البته پژوهشگران می‌گویند انجام چنین کارهایی هنگام خواندن داستان‌ها می‌تواند بچه‌ها را​ به خواندن بیشتر و بهتر تشویق کند و علاوه بر این، کتاب‌هایی که بعضی از حروف را با رنگ یا ظاهری متفاوت نشان می‌دهد یا جمله‌ها را از زبان شخصیت‌ها و میان عکس‌ها می‌نویسد ​ تاثیر بیشتری در افزایش مهارت خواندن کودکان ندارد. آنچه در این زمینه مهم است و می‌تواند تاثیرگذار باشد این است که بزرگ‌ترها فرصت کافی برای این کار اختصاص داده، تمام مراحل آن را به کودک نشان دهند.

منبع:kqed.org