امروز، همان فردایی‌ست که دیروز، منتظرش بودید!
شاید برای اغلب ما پیش‌آمده که گاهی‌وقت‌ها کارهای‌مان را به تعویق می‌اندازیم یا در انجام آنها، کوتاهی می‌کنیم و کارمان را در موقع مقرر انجام نمی‌دهیم و یا برای تأخیر در کارهای‌مان، دلیل‌تراشی‌های مداوم می‌کنیم اما زمانی‌که بخواهیم از دیدگاه آسیب‌شناختی به این مسأله نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که دلیل‌تراشی برای به‌تعویق انداختن کارها و موکول‌کردن کارها به آینده، منجربه تفکرات عمیق در فرد می‌شود که موجب بروز رفتارهای تأخیری، ازجمله تأخیر در تصمیم‌گیری و انجام وظایف به اشکال گوناگون می‌شود و واکنش‌های پراسترس را ایجاد می‌کند که شامل از دست‌دادن کنترل نسبت به زندگی، همراه با پیامدهای ناخوشایند در زمینه‌ی بهداشت ذهنی و جسمی‌ست. اینها از خصوصیات «اهمال‌کاری» و «مسامحهکاری»ست.
- «اهمال‌کاری» (تنبلی)، به‌تعبیری از «الیس»، نوعی سن درم جسمی- روانی‌ست؛ یعنی کاری که تصمیم به اجرای آن گرفته می‌شود و دست‌کم میتواند در آینده برای فرد نتایجی را دربر داشته باشد، بدون هیچ دلیلی به آینده محول می‌شود اما در عین حال، عدم انجام آن نیز به زیان فرد است و از این‌بابت، خود را سرزنش می‌کند. چنین فرآیندی، فرد را وادار می‌کند که برای موجه جلوه‌دادن عادت مورد نظر، دلایل متعددی بیاورد؛ به‌گونه‌ای که به گفته‌ی «فستینگر»، بتواند درگیری ذهنی و ناتوانی‌های شناختی خود را مرتفع سازد. فرد اهمال‌کار، مجبور است در قبال تعلل‌ورزیدن و هم‌زمان سرزنش‌کردن خویش، از خود دفاع کند؛ بدین‌ترتیب از یک‌سو برای عدم انجام کارهایش، دلیل‌تراشی می‌کند و از سوی دیگر، انجام کارش را به آخرین دقایق موکول می‌کند؛ به‌طوری‌که فرد اهمال‌کار (تنبل) نمی‌تواند تصمیم بگیرد چه فعالیت‌هایی را در چه‌زمانی و براساس چه اولویت‌بندی باید انجام دهد. در دیدگاه «الیس»، چنین فرآیندی، غیرقابل دفاع بوده و نوعی شکست تلقی می‌شود.
- «مسامحه‌کاران» نیز اغلب از رفتار اشخاص کارآمد، برداشت غیرواقع‌بینانه دارند. ممکن است گمان کنند که اشخاص موفق همیشه احساس اطمینان و اعتمادبه‌نفس دارند و به‌راحتی به هدف خود می‌رسند و هیچ سختی در راه رسیدن به هدف، برای آنان وجود ندارد.
تحقیقات بالینی نشان می‌دهد که اهمال‌کاری و مسامحهکاری، ارتباط مستقیم با افسردگی، روان‌رنجوری ، اختلال آشفتگی ، عدم رقابتی بودن و فراموش‌کاری دارد.
راه‌های جلوگیری از تنبلی
1- مرد امروز باشید : فراموش نکنید موفقیت آینده، در گرو اقدام امروز شماست؛ پس نه اندوه گذشته‌ی از دست‌رفته را بخورید: «ای‌کاش چنین می‌کردم» و نه در خواب و خیال فردایی رؤیایی باشید. هیچ‌وقت نگویید: «بگذار زمان مناسب فرابرسد.» زمان مناسب، همین زمانی‌ست که در آن به‌سر می‌بریم. کسی که منتظر فرصت می‌ماند، هیچ‌گاه به فرصتی مناسب نمی‌رسد. فرصت را باید ساخت، فرصت‌آفرینی، هنر تداوم بخشیدن به «لحظه‌های اکنون» است. «بعداً، همین حالاست»؛ در جهان، چیزی به‌نام آغاز و پایان وجود ندارد؛ زندگی امروز خود را به شیوه‌ای بگذرانید که گویی همه‌چیز در همین یک‌روز است.
2- از کلمه‌ی «باید» استفاده نکنید :
هیچ‌گاه نگویید: «باید اینکار را انجام دهم»؛ بگویید: «بهتر است این کار را انجام دهم.»
عبارت‌های «بایددار» معمولاً مؤثر نیستند زیرا احساسی از گناه تولید می‌کنند و درنتیجه، شرایطی فراهم می‌شود که شما از انجام آن خودداری می‌کنید. گاهی‌اوقات هرچه بیشتر به خود بگویید که باید کاری صورت‌دهید، انجامش به همان اندازه دشوار می‌شود.
3- مثبت فکر کنید و به خود پاداش بدهید:
زمانی‌که شما در مورد کارتان، مثبت فکر کنید و اندیشه‌های خوب در مورد آن کار را در ذهن خود پرورش دهید، منجربه آرامش ذهنی شما می‌شود و خیلی راحت‌تر از عهده‌ی کارتان برمی‌آیید. همیشه در پایان کاری که انجام می‌دهید، حتی اگر پیشرفت خیلی کمی هم داشته باشید، به خود پاداش بدهید و جمله‌هایی مثبت هم‌چون «من تلاشم را کردم و به خودم می‌بالم، چون در کارم پیشرفت کردم.» را جایگزین جمله‌هایی چون «پس از این‌همه تلاش، مقدار کمی پیشرفت داشته‌ام، از کارم راضی نیستم و احساس خستگی می‌کنم.» کنید و معجزه‌ی تفکر مثبت را ببینید.
4- برای خود، هدف تعیین کنید:
زمانی‌که با کاری مواجه می‌شوید، آن را برای خود به‌صورت «هدف» دربیاورید زیرا موجب می‌شود تا تصویر روشنی از آن کار در ذهن خود داشته باشید و انگیزه‌تان را در کار بالا می‌برد و موجب می‌شود که اراده‌ی شما برای انجام کار، قوی شده و اراده‌ی قوی، منجربه پیگیری کار و فعالیت بیشتر و مفیدتر شما می‌شود.
5- عادت‌های نا درست را ترک کنید:
خود را توانا بدانید. شما می‌توانید در برابر عادت‌های زشت خود مقاومت کنید و آنها را تغییر دهید. ممکن است پس از هر ترک عادتی، دوباره به آن بازگردید. ترسی از این مسأله نداشته باشید؛ مدام تمرین کنید، تحمل داشته باشید و با مشکلات بجنگید.
6- کارهای بزرگ را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید:
بسیاری از انسان‌ها، زمانی‌که با یک کار بزرگ مواجه می‌شوند، به‌دلیل سخت‌بودن، از انجام آن خودداری می‌کنند یا آن را به فرصت‌های بعدی موکول می‌کنند اما به‌راحتی می‌توانید کارتان را به قسمت‌های کوچک تقسیم کنید. در این زمان، شما به دلیل حجم کم کارتان، بهتر از عهده‌ی آن برمی‌آیید؛ درنتیجه بازخورد بهتری دریافت می‌کنید و این امر در روحیه‌ی شما برای ادامه‌ی کارهای‌تان، بسیار مؤثر است.
